Uitkap en zaagschroom

‘We doen alleen nog maar uitkap’ hoorde ik een boswachter-beheer van Staatsbosbeheer verklaren toen het over bosverjonging ging.
Uitkap is in. Die belangstelling voor uitkap blijkt o.a. uit de immer goed bezochte studiedagen van Pro Silva, waarbij uitkapbeheer uitgangspunt is en door sommigen zelfs wordt gezien als ‘het enige ware’ - een soort uitkapisme dus.

Nog los van de praktische ongemakken van de methode zoals lastiger beheer en exploitatie, zie ik uitkap niet als een realistisch perspectief voor het hele NL-bos. Veel van ons huidige bos staat mijlenver verwijderd van een uitkapstructuur. Uitkap vraagt om een subtiel en vooral consequent beheer gedurende tenminste een halve eeuw, en dat zie ik er in ons land met frequente personeelswisselingen en verschuivingen van bosdoelstellingen niet gauw van komen.
Uitkapbos is een superkleinschalige manier van houtoogst waarbij dunning en verjongingskap vervlochten zijn. Deze beheervorm heeft zijn oorsprong in Midden Europese bossen van fijnspar, zilverspar en beuk, en vond om allerlei praktische redenen in Nederland weinig ingang. Hier is het overwegend een theoretisch concept gebleven.

De belangstelling voor uitkap lijkt me mede het gevolg van de bij veel beheerders toegenomen zaagschroom – men moet veel overwinnen voor kap van bomen over een zekere oppervlakte want het ligt steeds gevoeliger bij het publiek zo is de gedachte. De keuze voor uitkap is dan vooral een manier om publieke weerstand rond kaalkap en het zagen van dikke bomen te vermijden. Maar vergis je niet: binnen uitkap ontkom je niet aan het vellen van dikke bomen. Sterker: het is een essentieel onderdeel van uitkap: de bomen zijn het waard geoogst te worden. Mijn waarneming: bij dunningen of ‘omvormingen’ blijven de dikke bomen vaak staan.
Uit een oogpunt van klimaatbestendigheid en behoud van nutriënten is kleinschalige aanpak van bosverjonging natuurlijk prima. Maar sla niet door naar het weinig realistische ‘alleen maar uitkap’. Overwin zaagschroom liever met een eerlijk verhaal naar het grote publiek: vertel over jaarlijkse houtaanwas in het bos, en de relatie met ons dagelijks houtgebruik.